آلودگی هوا یکی از مشکلات جدی در کلان‌شهرهاست که به‌طور مستقیم بر سلامت عمومی تأثیر می‌گذارد. یکی از راه‌حل‌های پایدار و کم‌هزینه برای مقابله با این مشکل، استفاده از گیاهان تصفیه کننده هوا در ساختمان است.
گیاهان از طریق فرآیندهایی مانند فتوسنتز و جذب آلایندهها، می‌توانند کیفیت هوای داخلی را بهبود بخشیده و سلامت ساکنان را افزایش دهند. ترکیبات آلی فرار (VOCs) که از چسب‌ها، مبلمان، لباس‌ها و حلال‌ها آزاد می‌شوند، در هوای داخل ساختمان حضور دارند و ارتباط مستقیمی با بیماری‌های مختلف دارند.
بیشتر بخوانید: برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص بام سبز و اینکه چگونه یک بام سبز داشته باشیم؟ روی لینک کلیک کنید.
مطالعات نشان داده است که گیاهان زینتی رایج در فضاهای داخلی، توانایی چشمگیری در حذف این ترکیبات دارند. این آلایندهها شامل موادی مانند بنزن، زایلن، هگزان، تری‌کلرواتیلن (TCE) و کلرید متیلن هستند.
می‌توانند بیماری‌های حاد مانند آسم و تهوع و بیماری‌های مزمن همچون سرطان، اختلالات عصبی، مشکلات باروری و بیماری‌های تنفسی ایجاد کنند. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی (۲۰۰۲)، آلاینده‌های داخلی عامل بیش از ۱.۶ میلیون مرگ سالانه هستند.
مبانی علمی استفاده از گیاهان برای کاهش آلودگی هوا
توانایی گیاهان در حذف آلایندهها به «گیاه‌پالایی» شناخته می‌شود. برخی از مهم‌ترین مکانیسم‌های آن عبارت‌اند از:
- جذب CO2 و انتشار اکسیژن: گیاهان با فتوسنتز دی‌اکسیدکربن را جذب و اکسیژن تولید میکنند.
- حذف ترکیبات سمی: گیاهان می‌توانند موادی مانند بنزن، تولوئن و فرمالدهید را از هوا پاک کنند.
- ترسیب ذرات معلق: برگ‌های گیاهان قادرند ذرات آلاینده را جذب کرده و کیفیت هوا را بهبود دهند.
مزایای استفاده از گیاهان در ساختمان‌های مسکونی
استفاده از گیاهان تصفیه کننده هوا در ساختمان علاوه بر ارتقای سلامت جسمی، بر سلامت روان و زیبایی محیط نیز اثرگذار است. برخی از مزایا شامل:
- بهبود کیفیت هوای داخلی
- کاهش استرس و بهبود روحیه ساکنان
- زیباسازی فضای داخلی و خارجی ساختمان
مطالعه بیشتر: برای کسب دانش بیشتر در خصوص تعریف معماری پایدار و همچنین اهمیت آن، روی لینک کلیک کنید.
انواع گیاهان مناسب برای بهبود کیفیت هوا
برخی از گیاهانی که توانایی بالایی در حذف ترکیبات آلی فرار دارند:
| نام گیاه | فرم آلدئید | زایلن | بنزن | تری کلرو اتیلن | تولوئن | گاز آمونیاک | دما | رطوبت | نور |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| پیچک انگلیسی (Hedera helix) | P | P | P | P | P | – | ۱۸ درجه سانتیگراد | اندک | نیمی سایه تا کاملاً سایه |
| اسپاتی فیلوام (لیلی صلح) | P | P | P | P | P | P | ۱۵ تا ۲۳ درجه سانتیگراد | نیمه‌مرطوب و سبک | متعادل |
| سانسوریا (زبان مادرشوهر) | P | P | P | P | P | P | طیف گسترده‌ای از دما | مقاوم در برابر خشکی | نور متوسط |
| خون سیاوشان | P | P | P | P | P | – | ۱۵ تا ۲۴ درجه سانتیگراد | مرطوب | نور غیرمستقیم |
| گل داودی | P | P | P | P | P | P | دمای بالا | مرطوب و نمدار | سایه‌روشن |
| نخل راپیس (نخل پهن‌برگ) | P | P | – | – | P | P | ۱۶ تا ۲۱ درجه سانتیگراد | مقاوم در برابر خشکی | نور مستقیم آفتاب |
گل‌ها و گیاهان مقاوم به گرما
برای مناطق گرمسیر، گیاهان مقاوم به گرما انتخابی ایده‌آل محسوب می‌شوند. این گیاهان علاوه بر مقاومت بالا، نیاز کمتری به آبیاری دارند.
| نام گیاه | طول عمر تقریبی | نیاز به آبیاری | نیاز به نور | توضیحات تکمیلی |
|---|---|---|---|---|
| سانسوریا (شمشیری) | ۵- ۱۰ سال | کم (هر ۱۰–۱۴ روز) | زیاد یا نیم‌سایه | بسیار مقاوم و مناسب برای مناطق گرم |
| آگلونما (چینی همیشه‌سبز) | ۷- ۱۰ سال | متوسط (هفته‌ای یک‌بار) | نور غیرمستقیم | مقاوم به گرما و کم‌نور |
| زاموفیلیا (زامیا) | ۵- ۱۰ سال | کم (هر ۱۰–۱۴ روز) | نور کم تا متوسط | نگهداری آسان و مقاوم در برابر خشکی |
| کاکتوس‌ها | تا ۱۰ سال یا بیشتر | بسیار کم (هر ۲-۳هفته) | نور زیاد مستقیم | ایدئال برای آب‌وهوای گرم |
| آلوئهورا | ۵- ۲۵ سال | کم (هفته‌ای یک‌بار) | نور زیاد مستقیم | گیاهی دارویی و بسیار مقاوم |
| کراسولا (درخت یشم) | ۲۰- ۷۰ سال | کم تا متوسط (هفته‌ای یک‌بار) | نور زیاد یا غیرمستقیم | نیازمند زهکشی خوب |
| پاندانوس | ۱۰- ۱۵ سال | متوسط (هفته‌ای ۱- ۲ بار) | نور زیاد یا نیم‌سایه | مقاوم به دمای بالا |
| فیکوس الاستیکا (درخت برهان) | می‌تواند تا ۵۰ سال یا بیشتر زندگی کند | متوسط | نور غیرمستقیم زیاد | اجازه دهید خاک خشک شود بین دو آبیاری |
| یوکا | ۵- ۱۰ سال | کم (هر ۷- ۱۰ روز) | نور زیاد مستقیم | نیاز به زهکشی قوی |
| نخل شامادورا (برهی) (Chamaedorea) | ۵- ۱۰ سال | متوسط (هفته‌ای یک‌بار) | نور کم تا متوسط | مناسب برای فضای داخل خانه |
| سرخارگل (درمانی) Echinacea | معمولاً ۳-۴ سال یا بیشتر | متوسط | آفتابی یا نیمه سایه | مقاوم به گرما |
| اسطوخودوس (Lavandula) | چند ساله (۳-۵ سال) | کم | آفتابی | نباید خاک مرطوب بماند |
| نیلوفر پیچ | چندین ساله | زیاد | آفتابی | خاک نباید غرقاب شود |
| محبوبه شب | چندین ساله | آبیاری منظم | آفتابی | خاک نباید غرقاب شود |
| یاس رزاقی | متوسط | متوسط | آفتابی | خاک نباید غرقاب شود |
درختان مقاوم به گرما و زینتی
درختان مقاوم به گرما گزینه‌ای عالی برای فضاهای بازتر ساختمان‌های مسکونی هستند. این درختان علاوه بر زیبایی، توانایی کاهش دمای محیط را نیز دارند.
| نام گیاه | طول عمر تقریبی | نیاز به آبیاری | نیاز به نور | توضیحات تکمیلی |
|---|---|---|---|---|
| گل شیشه‌شور | چندین ساله | متوسط | نور زیاد مستقیم | باید خاک خشک شود بین آبیاری‌ها |
| درخت ابریشم | طول عمر متوسط (تا ۳۰ سال) | آبیاری منظم | نور زیاد | آبیاری منظم برای نهال جوان، درخت بالغ نسبتاً مقاوم در برابر کم‌آبی |
| مورد معطر | چندین ساله | آبیاری منظم | نور زیاد | خاک باید بین دو آبیاری خشک شود |
| تکوما | طول عمر متوسط (۱۰ تا ۲۰ سال) | آبیاری منظم | نور مستقیم | آبیاری منظم برای نهال جوان، درخت بالغ نسبتاً مقاوم در برابر کم‌آبی، خاک باید بین دو آبیاری خشک شود |
| آکاسیا | طول عمر متوسط (۲۰ تا ۳۰ سال) | متوسط | نور مستقیم | نیاز به آبیاری کم |
| توت سفید | چندین ساله (بیش از ۱۰۰ سال) | کم تا متوسط (هفته‌ای یک‌بار) | نور زیاد | نیاز به آبیاری کم |
| زیتون | چندین ساله | آبیاری منظم | مستقیم | در برابر خشکی مقاوم |
| لگنوم (Lagerstroemia) | چندین ساله (۳۰ تا ۴۰ سال یا بیشتر) | متوسط | آفتابی | مقاوم به گرما |
| گل کاغذی | عمر طولانی | متوسط | نور زیاد | خاک باید بین دو آبیاری خشک شود |
روش‌های اجرایی برای استفاده از گیاهان در ساختمان‌ها
- کاشت گلدان‌های داخلی در کنار پنجره‌ها و فضاهای روشن
- ایجاد دیوار سبز (Green Wall) برای جذب آلایندهها
- اجرای بام سبز یا باغ بام جهت کاهش دمای محیط و تصفیه هوا
چالش‌ها و محدودیت‌ها
- نیاز به مراقبت منظم شامل آبیاری، تغذیه و کنترل آفات
- محدودیت فضا در بسیاری از ساختمان‌ها
- هزینه‌های اولیه اجرای پروژه‌های سبز مانند بام و دیوار سبز
شرکت اکسیر به عنوان یک شرکت پیشرو در زمینه طراحی و اجرای ساختمان‌های هوشمند، پایدار و لوکس، توانسته است پروژه‌های متعددی را با استفاده از گیاهان تصفیه کننده هوا در ساختمان‌ها اجرا کند. این شرکت با بهره‌گیری از متخصصان حرفه‌ای، طراحی فضاهای داخلی و خارجی سبز را به گونه‌ای انجام می‌دهد که سلامت ساکنان، زیبایی محیط و کاهش آلودگی هوا بهینه شود.
استفاده از گیاهان تصفیه کننده هوا در ساختمان روشی طبیعی و مقرون‌به‌صرفه برای بهبود کیفیت زندگی و سلامت ساکنان است. این گیاهان نه‌تنها آلاینده‌های خطرناک را حذف میکنند، بلکه به زیبایی و آرامش محیط نیز کمک می‌نمایند.
با انتخاب گونه‌های مناسب و اجرای روش‌های اصولی، می‌توان از ظرفیت بی‌نظیر گیاهان در معماری داخلی و فضای سبز شهری بهره‌برد.
سوالات متداول گیاهان تصفیه کننده هوا در ساختمان
-
1.گیاهان تصفیه کننده هوا چگونه عمل میکنند؟
- از طریق جذب آلایندهها و تولید اکسیژن.
-
2.کدام گیاهان برای محیطهای گرم مناسبتر هستند؟
- سانسوریا، آگلونما، زاموفیلیا، کاکتوس و آلوئهورا.
-
3.آیا استفاده از این گیاهان در ساختمان مشکل ایجاد میکند؟
- خیر، در صورت نگهداری صحیح، هیچ مشکلی ایجاد نمیشود و به بهبود کیفیت هوا کمک میکند.